5 - اعتدال و میانه روی
عدالت به مفهوم اعتدال و میانه روی در آموزه های امام علی(ع) و در روابط ومناسبات شخصی، اجتماعی، مدیریتی، سیاسی و اقتصادی مورد توجه و تأکید است، چنان کهدر سخنان آن حضرت آمده است:
بر تو باد به میانه روی در کارها، زیرا هرکه از میانه روی روی برگرداند، ستمکند، و هرکه بدان پایبند گردد، به عدالت رفتار کند( غررالحکم، ج 2، ص 20) .
و امیرمؤمنان(ع) علی در سفارشی به فرزندش محمد حنفیه فرموده است:
هرکه میانه روی را ترک کند، از راه حق منحرف شود و ستم کند(المواعظ، ص 75؛دستور معالم الحکم، ص 28).
این مفهوم از عدالت در نامه امام به یکی از کارگزارانش(4) چنین آمده است:
« اما بعد، دهقانان شهر تو شکایت دارند که با آنان درشتی می کنی و سختی روامی داری؛ ستمشان می ورزی و خردشان می شماری. من در کارشان نگریستم، دیدم چون مشترکاند نتوانشان به خود نزدیک گرداند، و چون در پناه اسلامند نشاید آنان را راند. پس،در کار آنان درشتی و نرمی را به هم آمیز. گاه مهربان باشد و گاه تیز، زمانینزدیکشان آور و زمانی در دورتر. ان شاء الله»( نهج البلاغه، نامه 19).
امیرمؤمنان(ع) علی کارگزار خود را به رفتاری به دور از افراط و تفریطفراخوانده، که عدالت، اعتدال و میانه روی است.
پی‌نوشت‌ها:
1. محقق نهج البلاغه، استاد دانشگاه علوم حدیث.
2.درباره نام این سردار امام (ع)که قطبه است یا قطنه یا قطیبه میان مورخان وشارحان نهج البلاغه اختلاف است. ر.ک: وقعه صفین، ص 601؛ الاستیعاب، ج 1، ص 37؛ شرحنهج البلاغه، ج 71، ص 541.
3. « حلوان» شهرکی بوده است آباد بر ساحل چپ رودخانه ای به همین نام در جنوب سرپل ذهاب. ر.ک: معجم البلدان، ج 2، ص 192.
4. با توجه به آن چه بلاذری و یعقوبی نقل کرده اند، این کارگزار، عمروبن سلمهارحبی است. ر.ک: انساب الاشراف، ج 2، ص 390؛ تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 203.
منبع:نشریه النهج، شماره 29.